Uczenie się przez doświadczenie

Proces uczenia się przez doświadczenie jest cyklem kilkuetapowym. Dawid Kolb wyróżnia cztery jego etapy. Nauka jest najbardziej efektywna, jeśli przejdziemy przez nie wszystkie, choć oczywiście zacząć możemy od dowolnego z nich. Taki podział odpowiada też na naszą potrzebę uczenia się w sposób, w jaki lubimy, co oczywiście odnosi się do stylów uczenia się. Nie zostały one co prawda potwierdzone badaniami, ale mają bardzo liczne grono zwolenników, są logiczne, proste, przemawiają do wyobraźni. Cykl Kolba prowadzi nas przez cztery etapy:

• Etap doświadczenia, charakterystyczny dla typu entuzjasty
• Etap refleksji / obserwacji, charakterystyczny dla typu obserwatora
• Etap analiza, zdobywania wiedzy, charakterystyczny dla typu teoretyka
• Etap zastosowania wiedzy charakterystyczny dla typu pragmatyka

Etap: Doświadczenie, czyli co – entuzjaści

Doświadczenie otwierające proces nauki może być czymś, co się nam przydarzyło (zadzwonił klient i nie potrafiłam udzielić mu informacji), doświadczeniem świadomie poszukiwanym (czekam na telefon od klienta, gdyż chcę przeanalizować sytuację udzielania informacji), lub też doświadczeniem zaplanowanym – eksperymentem (staram się poprowadzić rozmowę wg określonego modelu).

Od etapu doświadczenia najchętniej zaczynają naukę entuzjaści, czyli osoby, które lubią przede wszystkim działać i chętnie próbują tego, co nowe. Preferują podejście oparte na metodzie prób i błędów. Próbują nowych rzeczy i na podstawie właśnie swoich doświadczeń wyciągają wnioski i się uczą. Idealna dla nich sytuacja jest kiedy, mogą sami próbować, są rzucani „na głęboką wodę”, czują wyzwanie, mogą działać na własny sposób.

Preferowane metody uczenia się dla entuzjastów:

Symulacje rzeczywistych sytuacji, eksperymenty, gry symulacyjne, scenki, testy behawioralne oparte o opisy przypadków, wirtualna rzeczywistość, szkolenia e-learningowe oparte o scenariusze rozgałęzione.

Etap: Refleksja / Obserwacja – obserwatorzy

Etap przemyśleń to etap, w którym obserwujemy doświadczenie (sytuację, w której braliśmy udział, lub której jesteśmy świadkami), przypatrujemy się mechanizmom, zadajemy sobie pytania. Może to być zarówno obserwacja własnego działania, jak i działania innych osób. To charakterystyczne dla obserwatorów. Zazwyczaj są to osoby, które lubią obserwować i analizować, niechętnie podejmują ryzyko, wolą podejmować decyzję po przemyśleniu, niż być stawiani przed nagłą koniecznością działania i podejmowania decyzji.

Obserwatorzy najlepiej się uczą kiedy mogą obserwować działania innych, zachowując dystans, mogą analizować sytuację i konsekwencje zachowań, mają czas na podjęcie własnego działania, przeanalizowania sytuacji. Potrafią uczyć się na cudzych błędach.

Preferowane metody uczenia się dla obserwatorów:

Analiza doświadczeń swoich i innych, wnioski z obserwacji (omówienie sytuacji i realnych wydarzeń, obserwacja innej osoby w działaniu), case study z wdrożeń, szkolenia e-learningowe z fabularyzacją osadzoną w realiach grupy docelowej z prezentacją konsekwencji zachowań czy zastosowania wiedzy w konkretnych sytuacjach.

Etap: Analiza / zdobywanie wiedzy – teoretycy

Etap analizy (wnioskowania) to etap wyciągania wniosków z obserwacji i doświadczeń, dookreślania czego się nauczyliśmy lub czego jeszcze powinniśmy się nauczyć. To etap, w którym z elementów składowych tworzymy całość rozwiązania, spójny obraz. Może dotyczyć on np. produktu i wszystkich jego cech czy zastosowań lub zachowania w konkretnych sytuacjach, kiedy np. reagujesz w określony (prezentowany w szkoleniu) sposób na zachowania klienta. Etap analizy (wnioskowania) to domena teoretyków, którzy dobrze czują się poznając logiczne modele, zależności i struktury. Aby bezpiecznie czuć się w temacie poznają zasady i założenia i z tego budują spójny obraz zagadnienia.

Teoretycy najlepiej się uczą kiedy mogą zacząć od teorii i zbudowania logicznego obrazu całości, dopiero wtedy może zainteresować ich praktyczne działanie.

Preferowane metody uczenia się teoretyków:

Prezentacje i budowanie modeli logicznych, struktur, procesów, zadania analityczno- problemowe: studia przypadków, wyniki badań z przełożeniem na teorie.

Etap: Zastosowanie wiedzy – pragmatycy

Etap zastosowania wiedzy to etap porządkowania i analizy wniosków, tak, aby można było odnieść je do podobnych sytuacji w przyszłości i wówczas je wykorzystać. To etap testowania nowych zachowań, właśnie w oparciu o wnioski wyciągnięte z doświadczenia. To nic innego, jak sprawdzenie nowych kompetencji w praktyce. To domena pragmatyków. Lubią oni działać w sposób uporządkowany, lubią być przygotowani właśnie do sprawdzania idei czy koncepcji w praktyce. Wykorzystują wszystkie możliwości do praktycznego sprawdzenia nowozdobytej wiedzy (zadania wdrożeniowe wykraczające poza online, ćwiczenia praktyczne).

Pragmatycy najlepiej się uczą gdy mogą wdrażać konkretne techniki, rozwiązania, przepisy, instrukcje, a procedury i zalecenia ćwiczą i stosują w praktyce.

Preferowane metody uczenia się pragmatyków:

Działanie wg przygotowanych scenariuszy, stosowanie się do instruktaży, realizacja zadań wdrożeniowych bazujących na instrukcjach i przepisach.